Psycholoog, gezondheidszorgpsycholoog, klinisch psycholoog, psychotherapeut?

De naam 'psycholoog' is in Nederland niet meer beschermd. Iedereen mag zich psycholoog noemen, ongeacht werkervaring of opleiding. Na het wegvallen van die wettelijke bescherming heeft de beroepsvereniging, het Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) wel de titel PSYCHOLOOG NIP merkrechtelijk beschermd. Deze titel mag worden gevoerd door leden van de vereniging, die na hun universitaire studie psychologie tenminste driekwart jaar fulltime praktijkervaring hebben opgedaan.

Belangrijker is dat in de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) wel de titels 'gezondheidszorgpsycholoog' en 'psychotherapeut' wettelijk worden beschermd, naast bijvoorbeeld de titels 'arts' en 'tandarts'. Zo'n titel mag alleen worden gevoerd door hen die na hun universitaire opleiding een jarenlange, door de overheid gecontroleerde beroepsopleiding hebben gevolgd.

Hoewel de beroepstitel psychotherapeut wettelijk is beschermd komt het voor dat niet-psychotherapeuten deze titel ten onrechte gebruiken of suggereren psychotherapeut te zijn door zich als ‘therapeut met een praktijk voor psychotherapie’ te profileren. Het BIG-register (http://www.ribiz.nl) geeft uitsluitsel of een behandelaar psychotherapeut is en aan de wettelijke eisen voldoet.

De opleiding voor het basisberoep gezondheidszorgpsycholoog kan nog worden gevolgd door een specialisatie tot klinisch psycholoog.

Voor alle duidelijkheid: psychologen hebben geen medische opleiding en kunnen dus, anders dan psychiaters - die arts zijn - geen medicijnen voorschrijven.

Naast de wettelijk erkende titels is er de kwalificatie eerstelijnspsycholoog voor gezondheidszorgpsychologen die zich hebben bekwaamd voor het werken als psycholoog in de eerstelijnsgezondheidszorg. Deze kwalificatie wordt geregistreerd bij de beroepsvereniging.
Psychologen die onder supervisie en praktijkbegeleiding een post master- beroepsopleiding volgen worden aangeduid als Giop (psycholoog in opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog) of PioP (psycholoog in opleiding tot psychotherapeut).

 

Beroepsethiek
Als goede beroepsbeoefenaars behoren psychologen te handelen overeenkomstig de zorg die de patiënt en de naaste betrekkingen van de patiënt toekomt en mogen zij het belang van een goede uitoefening van individuele gezondheidszorg niet schaden.
Deze algemene normen zijn in de wet vastgelegd. De relatie tussen psychologen en psychotherapeuten met hun cliënten, zoals bijvoorbeeld het 'beroepsgeheim', worden uitgebreid geregeld in de Beroepscode voor Psychologen (NIP, 2015, zie www.psynip.nl) en de Beroepscode voor Psychotherapeuten (NVP, 2018, zie www.psychotherapie.nl).

 

Tuchtrecht
Gezondheidszorgpsychologen en psychotherapeuten vallen onder het wettelijk tuchtrecht voor de gezondheidszorg, evenals artsen bijvoorbeeld.
Klachten tegen deze zorgverleners kunnen worden ingediend bij het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg te Amsterdam. Psychologen die lid zijn van het NIP vallen (ook) onder het verenigingstuchtrecht van deze vereniging. Zo kan er tegen psychologen in opleiding niet rechtstreeks worden geklaagd bij de wettelijke tuchtrechter - want zij zijn immers nog niet in het BIG-register ingeschreven - maar wel bij hun beroepsvereniging, het NIP.

 

Eigen identiteit
De groep gz-psychologen is met 12.480 ingeschrevenen in het BIG-register overigens bijna twee keer zo groot. 'Het vak is snel gegroeid. Van de geregistreerde gz-psychologen hebben ongeveer 2.500 de officiële opleiding tot gz-psycholoog gevolgd, de overigen zijn in 1998 via de overgangsregeling toegelaten tot het register. Lang is er rivaliteit geweest tussen gz-psychologen en psychotherapeuten, maar inmiddels is de overheersende opvatting dat het twee verschillende beroepen zijn met elk een eigen identiteit. 
De gz-psycholoog is als een huisarts in de psychologie, iemand die gespecialiseerd is in diagnostiek, indicatiestelling en het behandelen van (enkelvoudige) problemen die veel voorkomen. De psychotherapeut behandeld complexere problematiek. Maar wat blijft is een groot grijs gebied. Wanneer is het 'te ingewikkeld'? Dat is niet eenvoudig te bepalen. Het voornemen om van psychotherapie een 'voorbehouden behandeling' te maken, zoals de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP) voorstelt, vind ik dan ook een beetje onzinnig. Bij psychische problemen is het onderscheid soms moeilijk te maken. De wet BIG kent een duidelijke richtlijn: de deskundigheid beperkt de bevoegdheid. Dat wil zeggen dat je alleen die behandelingen mag geven die je beheerst. In de praktijk werkt dat goed: gz-psychologen verwijzen geregeld door naar psychotherapeuten of klinisch psychologen.'

​

Terug